Öz
Derivative products have been very popular topic in both the academia and financial markets in recent years. Especially in banks and financial markets, which are the intersection point of many sectors, the use of derivative products for both risk management and profit purposes is increasing. As the derivatives transaction volume in the market increases, the subject has become more studied and discussed in the academia. The purpose of this study is to reveal the derivative product usage habits of the banks operating in Türkiye and to determine the internal variables that affect the derivative product usage. For this purpose, the data set involving the years between 2009 and 2020 was examined by panel data analysis. While all of the banks using derivative products use forward and swap contracts, the number of banks that regularly use option contracts is less. For this reason, banks that regularly use option contracts have been examined with a separate data set. It has been observed that future contracts are not used much. In the study, derivative trading volume in assets, derivatives trading volume in liabilities, forward contracts, option contracts and swap contracts are used as dependent variables. Capital adequacy ratio, credit risk, exchange rate risk, interest risk, return on assets, return on equity, capital structure, asset structure, liquidity and size variables are analyzed as independent variables. At the end of the analysis, derivative using is more common in banks whose capital is stronger than the risk they are exposed to. In addition, the use of derivative products is more common in banks that are more exposed to currency risk, have high liquidity risk and low return on assets.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afza, T., ve Alam, A. (2013). Determinants of extent of financial derivative usage. African Journal of Business Management, 5(20), 8331-8336.
- Akarsu, Y., ve Alacahan, N. D. (2020). Türkiye’de faaliyet gösteren bankaların türev ürün kullanımını etkileyen faktörler: doğrusal model uygulaması. Kesit Akademi Dergisi, 6(25), 246-258.
- Aksoy, E. E. A. (2021). Türev araç kullanımını etkileyen finansal faktörlerin tespiti: Borsa İstanbul uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 1-14.
- Anbar, A., ve Alper, D. (2011). Bankaların türev ürün kullanım yoğunluğunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (50), 77-94.
- Bayrakdaroğlu, A., Sarı, B., ve Heybeli, B. (2013). İşletmelerinin finansal risk yönetiminde türev ürün kullanımlarına ilişkin bir saha araştırması: Denizli ili örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 57(1), 57-72.
- Bazih, J. H., ve Vanwalleghem, D. (2021). Deriving value or risk? determinants and the impact of emerging market banks’ derivative usage. Research in International Business and Finance, 56, 101379.
- Chang, C. C., Ho, K. Y., ve Hsiao, Y. J. (2018). Derivatives usage for banking industry: evidence from the European markets. Review of Quantitative Finance and Accounting, 51(4), 921-941.
- Charumathi, B., ve Kota, H. B. (2012). On the determinants of derivative usage by large Indian non-financial firms. Global Business Review, 13(2), 251-267.
- Fettahoğlu, S., İnal, M. ve Yaşar, H. (2018). Türev ürün kullanımının banka etkinliği ile ilişkisinin belirlenmesine yönelik bir çalışma. Verimlilik Dergisi, (2), 99-113.
- Gonzalez, O.L., Rodriguez Gil, L. I., Fernandez Lopez, S., ve Vivel Búa, M. (2012). Determinants of credit risk derivatives use by the European banking industry. Journal of Money, İnvestment and Banking, (25).
- Hardwick, P., ve Adams, M. (1999). The determinants of financial derivatives use in the united kingdom life insurance industry. Abacus, 35(2), 163-184.
- Hundman, K. (1999). An analysis of the determinants of financial derivative use by commercial banks. The Part Place Economists, 7, 83-92.
- Khasawneh, A. Y., ve Hassan, M. K. (2009). The determinants of derivatives activities in us commercial banks. Networks Financial Institute Working Paper.
- Kouser, R., Mahmood, Z., Bano, T., ve Aamir, M. (2016). Determinants of financial derivatives usage: a case of financial sector of pakistan. Pakistan Journal of Social Sciences (Pjss), 36(2).
- Kumar, D. (2017). Factors impacting the interest rate derivatives usage in indian commercial banks. Theoretical Economics Letters, 7(03), 596.
- Kuzu, S., ve Çelik, İ. E. (2019). Türk bankacılık sektöründe türev ürün kullanımda etkili olan faktörlerin analizi. Social Sciences, 14(5), 2303-2323.
- Nguyen, H., ve Faff, R. (2002). On the determinants of derivative usage by Australian companies. Australian Journal of Management, 27(1), 1-24.
- Shaari, N. A., Hasan, N. A., Palanimally, Y. R., ve Mohamed, R. K. M. H. (2013). The determinants of derivative usage: a study on Mfirms. Journal Of Contemporary Research İn Business, 5(2), 300-316.
- Shiu, Y. M., Moles, P. ve Shin Y.C. (2010). What motivates banks to use derivatives: evidence from Taiwan. The Journal of Derivatives, 17(4), 67-78.
- Shyu, Y. W., ve Reichert, A. K. (2002). The determinants of derivative use by US and foreign banks. In Research in Finance. Emerald Group Publishing Limited.
- Simons, K. (1995). Interest rate derivatives and asset-liability management by commercial banks. New England Economic Review, 17-29.
- Şimşek, K. Ç. (2015). Türk bankacılık sektörü kur riski yönetiminde türev ürünler: döviz swap işlemleri ile makroekonomik faktörler arasindaki ilişki. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 50(2), 72-101.
- Taşkın, D., ve Sarıyer, G. (2020). Use of derivatives, financial stability and performance in turkish banking sector. Quantitative Finance and Economics, 4(2), 252-273.
- www.stats.Bbs.org (Erişim Tarihi: 15.01.2022)
- www.tbb.org.tr (Erişim Tarihi: 05.12.2021)
Öz
Türev ürünler hem akademik çevrede hem de piyasalarda son yıllarda oldukça popüler bir konudur. Özellikle birçok sektörün kesişim noktası olan bankalar ve finansal piyasalarda hem risk yönetimi hem de kâr amaçlı olarak türev ürün kullanımı artmaktadır. Piyasada türev ürün işlem hacmi arttıkça konu akademik çevrede daha da çok incelenir ve tartışılır hale gelmiştir. Bu çalışmanın amacı da Türkiye’de faaliyet gösteren bankaların türev ürün kullanım alışkanlıklarının ortaya konularak türev ürün kullanımlarını etkileyen banka içi değişkenlerin belirlenmesidir. Bu amaçla 2009 ve 2020 yıllarına ait veri seti panel veri analizi ile incelenmiştir. Türev ürün kullanan bankaların hepsi forward ve swap sözleşmeleri kullanırken opsiyon sözleşmelerini düzenli olarak kullanan bankaların sayısı daha azdır. Bu sebeple opsiyon sözleşmelerini düzenli kullanan bankalar ayrı bir veri seti ile incelenmiştir. Futures sözleşmelerin ise çok fazla kullanılmadığı gözlemlenmiştir. Çalışmada Aktifte yer alan türev işlem hacmi, pasifte yer alan türev işlem hacmi, foward sözleşmeleri, opsiyon sözleşmeleri ve swap sözleşmeleri bağımlı değişken olarak kullanılmıştır. Sermaye yeterlilik oranı, kredi riski, kur riski, faiz riski, aktif kârlılık öz sermaye kârlılığı, sermaye yapısı, varlık yapısı, likidite ve büyüklük değişkenleri bağımsız değişken olarak incelenmiştir. Analiz sonucunda sermayesi maruz kaldığı riske göre güçlü, kur riskine daha çok maruz kalan, likidite riski yüksek ve aktif kârlılığı düşük bankalarda türev ürün kullanımı daha yaygındır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afza, T., ve Alam, A. (2013). Determinants of extent of financial derivative usage. African Journal of Business Management, 5(20), 8331-8336.
- Akarsu, Y., ve Alacahan, N. D. (2020). Türkiye’de faaliyet gösteren bankaların türev ürün kullanımını etkileyen faktörler: doğrusal model uygulaması. Kesit Akademi Dergisi, 6(25), 246-258.
- Aksoy, E. E. A. (2021). Türev araç kullanımını etkileyen finansal faktörlerin tespiti: Borsa İstanbul uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 1-14.
- Anbar, A., ve Alper, D. (2011). Bankaların türev ürün kullanım yoğunluğunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (50), 77-94.
- Bayrakdaroğlu, A., Sarı, B., ve Heybeli, B. (2013). İşletmelerinin finansal risk yönetiminde türev ürün kullanımlarına ilişkin bir saha araştırması: Denizli ili örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 57(1), 57-72.
- Bazih, J. H., ve Vanwalleghem, D. (2021). Deriving value or risk? determinants and the impact of emerging market banks’ derivative usage. Research in International Business and Finance, 56, 101379.
- Chang, C. C., Ho, K. Y., ve Hsiao, Y. J. (2018). Derivatives usage for banking industry: evidence from the European markets. Review of Quantitative Finance and Accounting, 51(4), 921-941.
- Charumathi, B., ve Kota, H. B. (2012). On the determinants of derivative usage by large Indian non-financial firms. Global Business Review, 13(2), 251-267.
- Fettahoğlu, S., İnal, M. ve Yaşar, H. (2018). Türev ürün kullanımının banka etkinliği ile ilişkisinin belirlenmesine yönelik bir çalışma. Verimlilik Dergisi, (2), 99-113.
- Gonzalez, O.L., Rodriguez Gil, L. I., Fernandez Lopez, S., ve Vivel Búa, M. (2012). Determinants of credit risk derivatives use by the European banking industry. Journal of Money, İnvestment and Banking, (25).
- Hardwick, P., ve Adams, M. (1999). The determinants of financial derivatives use in the united kingdom life insurance industry. Abacus, 35(2), 163-184.
- Hundman, K. (1999). An analysis of the determinants of financial derivative use by commercial banks. The Part Place Economists, 7, 83-92.
- Khasawneh, A. Y., ve Hassan, M. K. (2009). The determinants of derivatives activities in us commercial banks. Networks Financial Institute Working Paper.
- Kouser, R., Mahmood, Z., Bano, T., ve Aamir, M. (2016). Determinants of financial derivatives usage: a case of financial sector of pakistan. Pakistan Journal of Social Sciences (Pjss), 36(2).
- Kumar, D. (2017). Factors impacting the interest rate derivatives usage in indian commercial banks. Theoretical Economics Letters, 7(03), 596.
- Kuzu, S., ve Çelik, İ. E. (2019). Türk bankacılık sektöründe türev ürün kullanımda etkili olan faktörlerin analizi. Social Sciences, 14(5), 2303-2323.
- Nguyen, H., ve Faff, R. (2002). On the determinants of derivative usage by Australian companies. Australian Journal of Management, 27(1), 1-24.
- Shaari, N. A., Hasan, N. A., Palanimally, Y. R., ve Mohamed, R. K. M. H. (2013). The determinants of derivative usage: a study on Mfirms. Journal Of Contemporary Research İn Business, 5(2), 300-316.
- Shiu, Y. M., Moles, P. ve Shin Y.C. (2010). What motivates banks to use derivatives: evidence from Taiwan. The Journal of Derivatives, 17(4), 67-78.
- Shyu, Y. W., ve Reichert, A. K. (2002). The determinants of derivative use by US and foreign banks. In Research in Finance. Emerald Group Publishing Limited.
- Simons, K. (1995). Interest rate derivatives and asset-liability management by commercial banks. New England Economic Review, 17-29.
- Şimşek, K. Ç. (2015). Türk bankacılık sektörü kur riski yönetiminde türev ürünler: döviz swap işlemleri ile makroekonomik faktörler arasindaki ilişki. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 50(2), 72-101.
- Taşkın, D., ve Sarıyer, G. (2020). Use of derivatives, financial stability and performance in turkish banking sector. Quantitative Finance and Economics, 4(2), 252-273.
- www.stats.Bbs.org (Erişim Tarihi: 15.01.2022)
- www.tbb.org.tr (Erişim Tarihi: 05.12.2021)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Finansal Kurumlar |
| Bölüm | İktisadi ve İdari Bilimler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Eylül 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Şubat 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 25 Sayı: 3 |
Cited By
Bankaların Döviz Türevi Kullanımını Etkileyen Faktörler
BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi
https://doi.org/10.46520/bddkdergisi.1472211
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.