Güvenlik Bilimleri Dergisi

Öz

Devletin taşrada meydana gelen sorunların çözümüne yönelik kurduğu mekanizmalar bulunmaktadır. Merkezden uzak olan bölgelerin; güvenlik ve asayişi, eğitimi, ekonomik kalkınması, yol yapımı, su sorunu, iletişim ağlarının kurulması, hastalıklar gibi meselelerine çözüm üretmek üzere harekete geçen bu mekanizmalardan biri Umumi Müfettişliklerdir. Umumi Müfettişliklerin temeli, Osmanlı Devleti Dönemi’nde özellikle olağanüstü hal ve sıkıyönetim dönemlerinde toplumun denetlenmesini sağlamak üzere atılmıştır.
Müfettişliklerin kuruluşuna zemin hazırlayan gelişme, Doğu Anadolu Bölgesinde çıkan ayaklanmalardır. 1925’te ilan edilen sıkıyönetim Umumi Müfettişliklerin gündeme gelmesinde dönüm noktası olmuştur. Müfettişlikler, 25 Haziran 1927’de 1164 sayılı Umumî Müfettişlik Teşkiline Dair Kanun ile kurulmuştur. Faaliyetlerinin son bulduğu 1952 yılına kadar Müfettişlikler tarafından yapılan teftişlerle bölgenin ihtiyaçları tespit edildiği gibi bölge halkının devlet rejimine bağlılığını da teftişler neticesinde görmek mümkün olmuştur. I.Umumi Müfettişliği faaliyet yürüttüğü bölge ziyaretleri sırasında tetkiklerini raporlar şeklinde kaleme almıştır. Bu raporlar merkezle paylaşılmış ve bölgenin sosyal, ekonomik ve kültürel ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır.
Bu çalışmada; I. Umumi Müfettişliğin istihbarat raporları değerlendirilecektir. Çalışmanın sınırı, I. Umumi Müfettişliğin 1932 yılındaki istihbarat raporları çerçevesinde çizilmiştir. Güneydoğu Anadolu’da gelişen olayların Müfettişliğin hazırladığı raporlar çerçevesinde incelenmesi aynı zamanda Türkiye’nin Suriye sınırındaki meydana gelen asayişsizliğe ışık tutacaktır. Özellikle dönemin güvenlik problemleri üzerinde durulacaktır. I. Umumi Müfettişliğin asayiş sorunlarının çözümünde Jandarma Teşkilatı ile oynadığı rol çalışmanın merkezinde olacaktır.